Een nieuw Europees rapport toont aan dat de toegang tot innovatieve kankerbehandelingen stokt door trage besluitvorming en versnipperde budgettering. Volgens The Transformative Value of Cancer Medicines in Europe, opgesteld door onderzoeksbureau Dolon in opdracht van de European Oncology Policy Alliance (EOP), kunnen patiënten sneller profiteren van nieuwe oncologische innovaties als beleid, tijd en middelen beter op elkaar worden afgestemd.
Trage besluitvorming betekent dat nieuwe middelen, zelfs na goedkeuring op Europees niveau, vaak nog maanden of jaren wachten op nationale beoordeling en vergoeding. Versnipperde budgettering verergert het probleem, omdat gezondheidszorg, innovatie en financiële besluitvorming in veel landen nog steeds los van elkaar plaatsvinden. Daardoor ontstaan vertragingen, overlap in procedures en financiële knelpunten bij de toelating van nieuwe behandelingen.
Levens verlengd en verbeterd
Tussen 1989 en 2022 zijn in Europa naar schatting 5,4 miljoen sterfgevallen door kanker voorkomen dankzij verbeteringen in diagnostiek en behandeling. Geneesmiddelen spelen daarin een centrale rol.
‘Met elke innovatie geven we mensen met kanker iets terug wat onbetaalbaar is: tijd en perspectief’, zegt Mark Kramer, voorzitter van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. ‘Dat maakt deze vooruitgang zo waardevol voor patiënten en voor de samenleving.’
De maatschappelijke baten zijn aanzienlijk. Volgens het rapport vertegenwoordigt de gezondheidswinst van farmacologische innovatie in oncologie jaarlijks een waarde van 29,2 miljard euro, terwijl de uitgaven aan kankermedicijnen slechts 2,97 procent van de totale Europese gezondheidsuitgaven bedragen.
Een analyse uit Spanje laat bovendien zien dat de kosten per gewonnen levensjaar met kankergeneesmiddelen gemiddeld 3.269 euro bedragen, ruim onder de gebruikelijke drempelwaarden van 22.000 tot 25.000 euro. Daarmee zijn veel innovaties niet alleen waardevol, maar ook doelmatig.
Patiënten wachten steeds langer
De onderzoekers signaleren dat Europese patiënten langer moeten wachten op toegang tot nieuwe kankerbehandelingen. De gemiddelde tijd tussen Europese goedkeuring en nationale vergoeding steeg van 469 dagen in 2022 naar 540 dagen in 2024, een toename van circa 15 procent.
Ook is het aandeel oncologische middelen dat in alle EU-landen beschikbaar komt, gedaald: van 58 procent in 2020 naar 50 procent in 2024. De EFPIA noemt dit een direct gevolg van denken in silo’s, beleid dat wordt gevoerd zonder afstemming tussen zorgstelsels, verzekeraars en ministeries van Financiën.
Ook in Nederland speelt dit: uit de meest recente Patients W.A.I.T.-indicator blijkt dat van de 56 oncologische geneesmiddelen die tussen 2020 en 2023 tot de Europese markt zijn toegelaten er slechts 24 in Nederland beschikbaar zijn. Daarmee staat ons land op een 22e plaats in Europa.
De VIG benadrukt dat snellere besluitvorming en beter afgestemde procedures noodzakelijk zijn om patiënten eerder toegang te geven tot bewezen effectieve behandelingen. Kramer: ‘Laten we werken aan een heldere procedure om snel en verantwoord innovatie beschikbaar te maken voor patiënten. Dat draagt bij aan een toekomstbestendige zorg.’
Investeren versterkt volksgezondheid en economie
De oncologiesector levert ook grote economische waarde. In 2022 was de Europese R&D in oncologie goed voor een bruto toegevoegde waarde van 53,7 miljard euro en voor ongeveer 49.400 banen. Deze cijfers tonen volgens het rapport aan dat investeren in innovatieve kankerbehandelingen niet alleen de volksgezondheid versterkt, maar ook de economie.
‘De uitdagingen in de oncologie raken de kern van wat zorg wil zijn: effectief, mensgericht en duurzaam’, zegt Kramer. ‘Als Europa innovatie wil blijven omarmen, moeten we de krachten bundelen, van laboratorium tot samenleving.’
Verder lezen:
Meer nieuws
10 jaar 'geneesmiddelensluis': Nederland in Europese achterhoede bij toegang tot nieuwe geneesmiddelen
De prijs van wachten: late toegang tot nieuwe medicijnen schaadt patiëntenzorg en innovatiekracht
Patiënten moeten in Nederland nóg langer wachten op nieuwe geneesmiddelen
