Volgens de benchmark staat Nederland nog op plek 6 in de wereldranglijst voor LSH-vestigingsklimaat, maar KPMG stelt: “We moeten streven naar een top 3-positie. Deze uitkomst is een wake-upcall.” Nederland beschikt immers over sterke randvoorwaarden: een hoogopgeleide beroepsbevolking, een uitstekend zorgstelsel, een rijke kennisbasis en een moderne infrastructuur.
Andere landen investeren wél intensief
Andere landen zetten stevig in op hun innovatiekracht. België, Zwitserland en de VS investeren vele miljarden in R&D, versnellen markttoegang en creëren nationale strategieën om biotech, geneesmiddelen en medtech te laten groeien.
Nederland daarentegen investeert veel minder. Private investeringen in R&D voor geneesmiddelen bedroegen in 2024 € 900 miljoen – ruim zes keer minder dan in België en zelfs tien keer minder dan in Zwitserland. Intussen is de mediaan van de tijd tot toegang 514 dagen voor nieuwe geneesmiddelen, waardoor Nederland inmiddels is teruggevallen naar plek 11 in de EU.
Bedrijven ervaren in Nederland hoge operationele kosten, onder meer door de energieprijzen. Het investeringsklimaat is versnipperd, met verschillende regionale hubs die onvoldoende als één geheel opereren. En hoewel het zorgsysteem sterk is, zijn procedures en regelgeving complex en tijdrovend, wat investeerders en bedrijven afschrikt.
Zonder koerswijziging verliest Nederland
KPMG waarschuwt: deze trend is structureel. Zonder koerswijziging verliezen we talent, bedrijven en kennis aan landen die hun innovatieklimaat wél consequent versterken.
Juist pijnlijk is dat Nederland de potentie wél heeft. Ons land scoort hoog op digitale infrastructuur, logistieke netwerken en gekwalificeerd personeel. Universiteiten als Leiden, Utrecht en Groningen behoren tot de wereldtop in medische en biomedische wetenschappen. Ook het zorgstelsel en de werk-privébalans worden internationaal gezien als pluspunten.
Maar deze sterke basis alleen is niet genoeg. Andere landen combineren hun fundament met strategisch beleid en forse investeringen. Als Nederland dat niet doet, laten we niet alleen economische groei liggen – we beperken ook de snelheid waarmee nieuwe behandelingen patiënten bereiken, verliezen hoogwaardige banen en ondermijnen ons toekomstig verdienvermogen.
Aanbevelingen KPMG: meer investeren
Om het vestigingsklimaat voor Life Sciences & Health structureel te verbeteren, moet Nederland volgens KPMG meer financiering aantrekken. Een geïntegreerde Europese kapitaalmarkt kan daarbij helpen, maar het is ook van belang om met alle stakeholders landelijke ambities af te stemmen. KPMG pleit voor hogere publieke R&D-uitgaven en nieuwe financieringsinstrumenten die private investeringen uitlokken. Ook is het nodig om de samenwerking tussen regionale LSH-hubs, zoals Leiden, Oss en Utrecht, te versterken om versnippering te voorkomen. Zo wordt Nederland als geheel aantrekkelijker voor investeerders. Daarbij hoort ook een nationale langetermijnvisie met duidelijke ambities, die worden gedragen door zowel overheid als kennisinstellingen en bedrijfsleven.
Betere regelgeving en markttoegang
Een tweede verbeterpunt betreft betere regelgeving en snellere markttoegang. KPMG vindt het belangrijk om procedures voor de toelating van geneesmiddelen en medische technologie te verkorten, zodat patiënten sneller toegang krijgen tot innovaties en ons land zijn internationale positie behoudt. Ook zou Nederland een nationale data-infrastructuur moeten ontwikkelen om onderzoek te versnellen en grootschalige klinische studies mogelijk te maken, zoals Denemarken dat al succesvol doet
Sterkere samenwerking
Tot slot pleit KPMG voor sterkere samenwerking en meer ondernemerschap. Intensieve publiek-private samenwerking tussen overheid, bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstellingen kan de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën versnellen. Ook ondernemerschapsprogramma’s en incubators zijn van belang, om jonge bedrijven te helpen doorgroeien en nieuwe initiatieven een kans te geven.
Europese context: lessen uit het Draghi-rapport
Het KPMG-rapport staat niet op zichzelf. Ook het zogeheten Draghi-rapport, opgesteld door oud-ECB-voorzitter Mario Draghi in opdracht van de Europese Commissie, waarschuwt dat Europa terrein verliest op cruciale innovatiegebieden zoals geneesmiddelen en medische technologie. Draghi pleit voor meer Europese samenwerking, integratie van kapitaalmarkten en gerichte investeringen in strategische sectoren, waaronder Life Sciences & Health. De VS en China investeren veel meer in R&D en trekken daardoor bedrijven, talent en kapitaal aan. Voor Nederland is dit een extra signaal: wie stil blijft staan, raakt achterop.
VIG onderschrijft aanbevelingen
De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) onderschrijft de aanbevelingen van KPMG. Geneesmiddelen zijn geen kostenpost, maar ondersteunen gezondheid, productiviteit, innovatie en duurzame groei. De geneesmiddelensector wil daarin nadrukkelijk partner zijn: als kennispartner, investeerder en innovator.
Meer lezen:
Lees hier het rapport van KPMG