'Duurzame inkoop vraagt om dialoog'

“We willen toewerken naar dialoog. Hoe gaan we zorg met elkaar verduurzamen? Nu beantwoorden bedrijven vragenlijsten, en dat is dat. Het zou mooi zijn als we duurzame inkoop naar een hoger plan kunnen tillen”, zegt Renée de Vries, voorzitter van de VIG-werkgroep Inkoopcriteria en hoofd communicatie & public affairs bij AstraZeneca. Samen met vier medewerkers van andere lidbedrijven en de senior adviseur Duurzaamheid van de VIG* heeft zij de whitepaper samengesteld.

Van vragenlijsten naar gesprekken

De aanleiding voor het whitepaper lag in de toenemende stroom duurzaamheidsvragen die farmaceutische bedrijven ontvangen van inkooporganisaties. “Iedere inkooporganisatie vraagt weer iets anders”, vertelt De Vries. “De één wil weten waar actieve stoffen worden gemaakt, de ander wat voor brandstof bij het transport wordt gebruikt. Vragen die goed te beantwoorden zijn, maar de vraag is: wat wil men nu écht weten. Hoe koppelen we onze ambities aan beleid en prestaties? Hoe leveren we bewijs dat we verantwoord omgaan met onze leefomgeving, de maatschappij en onze klanten en leveranciers? Wij pleiten voor een doorlopende dialoog over duurzame inkoop en voor standaardisering van dat gesprek.”

Volgens De Vries zijn de vragen die geneesmiddelenbedrijven krijgen over duurzaamheid op zichzelf waardevol, maar blijft het doel vaak onduidelijk. “Als je vraagt waar API’s (Active Pharmaceutical Ingredient, ofwel de werkzame stof in een geneesmiddel) worden geproduceerd, is dat niet per se een milieuvraag. Wil je echt een goede indruk krijgen over duurzaamheid, dan zou je moeten vragen: Hoe borgen bedrijven verantwoord inkopen? Hoe duurzaam is de logistieke keten ingericht? En hoe kunnen we daar samen in optrekken?”

Het whitepaper bepleit dan ook om samen met alle betrokken partijen bij de inkoop van geneesmiddelen te werken aan een strategisch instrument om de gezondheidszorg te verduurzamen. “Daarvoor is transparantie nodig over wat de antwoorden op duurzaamheidsvragen betekenen, hoe ze worden meegewogen in verhouding tot andere inkoopcriteria, en vooral, hoe we elkaar kunnen helpen om verder te komen.”

Grootste impact op bedrijfsniveau

Een belangrijk punt in het whitepaper is het onderscheid tussen criteria op productniveau en bedrijfsniveau. De Vries: “In het Verenigd Koninkrijk zien we dat inkooporganisaties bedrijven beoordelen op hun totale duurzaamheidsstrategie. Dat werkt stimulerend, want bedrijven die duurzaamheid écht hebben geïntegreerd in hun beleid, maken aantoonbaar meer impact.”

Daarom pleit de VIG voor een evenwichtige aanpak: “We willen verder gaan dan detailvragen over verpakkingen of transport, door te onderzoeken hoe we als keten verder kunnen verduurzamen. Denk aan CO₂-reductie in productie, energieverbruik, ethiek in de keten, en sociale normen. Dat kun je meten met programma’s als Ecovadis of CDP.”

Groene patiënt

Uitkomstverbetering moet te allen tijde centraal staan in de inkoop van zorg. En duurzaamheid mag nooit ten koste gaan van de toegang tot geneesmiddelen of de kwaliteit van zorg. “Een patiënt die zijn ziekte goed onder controle heeft, is ook een groenere patiënt”, licht De Vries toe. “Elke opname die je voorkomt, is winst voor het milieu én winst in kwaliteit van leven.”

Ze waarschuwt voor quick wins die niet altijd de beste oplossingen zijn. “Uiteindelijk is de vraag: hoeveel ziekenhuiszorg kunnen we voorkomen. Een ziekenhuisopname met laagintensieve zorg heeft een 38 keer grotere CO2-voetafdruk dan een behandeling bij de huisarts. Een ziekenhuisopname met hoogintensieve zorg zelfs 90 keer. Zorginkoop moet niet alleen tweezijdig en transparant zijn, maar ook holistisch.”

Eén taal, één richting

Het whitepaper is nadrukkelijk bedoeld als startpunt voor dialoog. De Vries: “We hebben geen eindproduct geschreven, maar een uitnodiging tot gesprek. We ervaren dat andere partijen zoals (inkoopgroepen van) ziekenhuizen zich ook realiseren dat we elkaar nodig hebben en elkaar kunnen versterken. En alleen dan kunnen we daadwerkelijk verschil maken. Onze ambities zijn net zo hoog als die van inkopers. We willen samen bepalen wat duurzaamheid in de zorg betekent, welke doelen we delen en hoe we voorkomen dat beleid belemmerend werkt.”

Om dat gesprek te stimuleren, organiseert de VIG binnenkort een rondetafelgesprek met inkopers, zorgverzekeraars en andere stakeholders. Dat is een startpunt om toe te werken naar meer afstemming, gedeelde criteria en wederzijds begrip. “In landen als Engeland en Zweden zien we dat overleg met de industrie leidt tot werkbare en gedragen manieren van aanpak. Dat kunnen we in Nederland ook.”

Volgens De Vries ligt de winst voor alle partijen in duidelijkheid en voorspelbaarheid. “Als we één taal spreken, weten bedrijven wat er van hen wordt verwacht en kunnen inkopers beleid uitvoeren dat echt impact maakt. Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een gezondere samenleving op een gezonde planeet.”