Deze passage uit de Europese Farmaceutische Strategie klinkt dramatisch. Het idee dat de medicijnuitgaven de begrotingen voor gezondheidszorg onhoudbaar maken, wordt naar voren gebracht als een belangrijke reden voor verschillende voorstellen in de strategie, waaronder de herziening van de beschermingstermijnen voor innovatieve geneesmiddelen. Maar is het waar? Gaan de Europese gezondheidsstelsels failliet door de uitgaven voor geneesmiddelen?
Thomas Allvin, directeur strategie en gezondheidszorgstelsels bij EFPIA, zocht het uit en vroeg IQVIA om de beschikbare cijfers voor alle Europese landen te verzamelen. Dit leidde tot een overzicht van de totale netto kosten van geneesmiddelen - inclusief kortingen, zowel verstrekt in apotheken als ziekenhuizen - als percentage van de totale uitgaven voor gezondheidszorg per lidstaat. Allvin zette de resultaten op een rij en publiceerde hier vorige week over in de essay Are medicines affordable for health systems? The myths, the facts and the way forward.
Wat is de conclusie van deze studie? Misschien tot de verrassing van velen, blijken de uitgaven voor geneesmiddelen als percentage van de totale uitgaven voor gezondheidszorg in alle Europese landen die aan de studie hebben deelgenomen, de afgelopen twintig jaar stabiel te zijn gebleven, op een niveau van ongeveer 15%.
Het precieze aandeel in de totale uitgaven voor gezondheidszorg verschilt enigszins per land, maar in het algemeen kan je stellen dat rijkere landen die meer uitgeven aan gezondheidszorg in het algemeen, een lager aandeel hebben in de uitgaven voor geneesmiddelen (zoals Noorwegen, waar 8% van de uitgaven voor gezondheidszorg aan geneesmiddelen wordt besteed). Het aandeel voor landen in Oost-Europa is over het algemeen groter, vooral omdat de prijs van geneesmiddelen van land tot land minder verschilt dan andere kosten van de gezondheidszorg.
Deze resultaten zijn verbazingwekkend als je erover nadenkt, concludeert Allvin. De afgelopen twintig jaar is er een gestage stroom van nieuwe geneesmiddelen en baanbrekende therapieën vanuit de R&D-ontwikkellijnen van de industrie naar de patiënten gegaan. Denk maar aan alle nieuwe oncologische geneesmiddelen, zoals doelgerichte therapieën en immunotherapieën, die twintig jaar geleden nog niet bestonden en die nu de vooruitzichten voor miljoenen patiënten met voorheen moeilijk te behandelen kankersoorten veranderen. Maar denk ook aan de hepatitis C-medicijnen die patiënten genezen en de voorheen omslachtige en vaak falende behandelingen (en levertransplantaties) vervangen. Denk aan alle doorbraken voor patiënten met zeldzame ziekten, die vroeger helemaal geen behandeling hadden. Ondanks al deze ontwikkelingen en vele andere medische doorbraken die patiënten bereiken, zijn de farmaceutische kosten een stabiel deel van het gezondheidsbudget gebleven.
Uit het IQVIA onderzoek blijkt zelfs dat in veel landen de totale uitgaven voor gezondheidszorg sneller zijn gestegen dan de uitgaven voor geneesmiddelen. De gezondheidszorgstelsels hebben inderdaad te kampen met een houdbaarheidsprobleem op lange termijn, maar dit wordt in de hand gewerkt door de vergrijzing en de last van chronische ziekten en multimorbiditeit (volgens de OESO is het segment van de gezondheidszorg dat de laatste jaren het snelst is gegroeid, de langdurige zorg). Voor veel chronische ziekten, zoals diabetes en hart- en vaatziekten, vormen de kosten van geneesmiddelen een zeer klein deel van de totale kosten van de ziekte, vooral als je rekening houdt met de bredere maatschappelijke kosten. Bovendien voorkomt een goed geneesmiddelengebruik dat deze kosten nog hoger uitvallen door minder onnodige spoedbezoeken, ziekenhuisopname en complicaties.
Samenvattend kan worden gesteld dat de gezondheidsstelsels geen betaalbaarheidsprobleem hebben met farmaceutische producten.
Dus wat zijn de werkelijke problemen, en hoe pakt EFPIA ze aan?
- Zoals gezegd, hebben niet alle Europese landen dezelfde capaciteit om gezondheidszorg te betalen. Als we een rechtvaardiger systeem willen creëren, zou Roemenië minder moeten betalen voor innovatieve geneesmiddelen dan Zweden. Om de betaalbaarheid en het BBP per hoofd van de bevolking op elkaar af te stemmen, moeten we in Europa een nieuw model voor gedifferentieerde prijsstelling op basis van billijkheid bespreken.
- Sommige nieuwe geavanceerde therapieën, zoals gentherapieën, brengen hoge initiële kosten met zich mee, maar kunnen een levenslange chronische behandeling compenseren. Dit kan problemen opleveren, vooral als onzeker is hoe lang de therapie effectief zal zijn. We hebben nieuwe betalingsmodellen nodig die geschikt zijn voor dit nieuwe paradigma, zoals betaling in termijnen of abonnementsmodellen.
- Therapieën voor kleine patiëntenpopulaties, waaronder weesgeneesmiddelen, komen ook bij patiënten terecht met minder robuuste gegevens dan de standaard gerandomiseerde klinische fase 3-studie. In dat scenario is de vraag niet zozeer ‘kunnen we het ons veroorloven’ als wel ‘is het ons wel waard’? Ook hier kunnen nieuwe betalingsmodellen, zoals op resultaten gebaseerde betalingen waarbij je betaalt voor wat je krijgt, helpen om het probleem op te lossen.
Deze problemen zijn op te lossen, maar vereisen vaak nieuwe manieren van werken en nieuwe soorten samenwerkingsmodellen tussen belanghebbenden. De geneesmiddelensector is bereid om met beleidsmakers en alle belanghebbenden samen te werken om de huidige belemmeringen in het systeem weg te nemen en ervoor te zorgen dat nieuwe therapieën alle patiënten kunnen bereiken die ze nodig hebben. De dingen laten zoals ze zijn, zou geen aanvaardbare optie mogen zijn.
Thomas Allvin
(directeur strategie en gezondheidszorgstelsels EFPIA)
Deze bijdrage is gebaseerd op een essay van Thomas Allvin dat op 7 april 2022 is gepubliceerd op de website van EFPIA.
Link naar IQVIA-onderzoek Understanding Net Pharmaceutical Expenditure Dynamics in Europe
