AI is in staat om razendsnel enorme hoeveelheden data te analyseren en verbanden te leggen die voor mensen nauwelijks zichtbaar zijn. De technologie wordt inmiddels in vrijwel alle fasen van de geneesmiddelenontwikkeling ingezet: van laboratorium tot aan de patiënt. Met behulp van AI kunnen onderzoekers bijvoorbeeld sneller kansrijke moleculen identificeren. Ook kan AI een rol spelen bij het opzetten van klinische studies, selecteren van de juiste patiënten en analyse van resultaten. Dat kan de ontwikkeltijd van nieuwe geneesmiddelen aanzienlijk versnellen.
Daarnaast maakt AI het mogelijk om beter te voorspellen onder welke omstandigheden en voor welke patiënten een medicijn effectief en veilig is. Dat leidt tot meer gepersonaliseerde behandelingen, die een grotere kans op succes en minder bijwerkingen kunnen hebben. En ook ná goedkeuring ondersteunt AI: bij het monitoren van medicijngebruik in de praktijk en het vroegtijdig signaleren van ongewenste bijwerkingen.
Meerwaarde voor zorg en samenleving
De impact van AI reikt verder dan alleen de farmaceutische sector. Snellere ontwikkeling betekent immers snellere toegang van patiënten tot nieuwe behandelingen die hun leven kunnen verbeteren, verlengen of zelfs redden. Doordat AI het mogelijk maakt om beter te voorspellen bij wie een medicijn effectief kan zijn, draagt AI bij aan passende zorg. Zo kunnen de beschikbare middelen in de gezondheidszorg zo efficiënt mogelijk worden benut.
Daarnaast stimuleert een sterk AI-ecosysteem innovatie en maakt het Europa aantrekkelijker voor buitenlandse investeringen en toptalent. Immers, als bedrijven en onderzoekers zien dat AI goed wordt ondersteund door beleid, regelgeving en samenwerking, zullen ze mogelijk eerder voor Europa kiezen als vestigingsplaats. Dat versterkt de Europese concurrentiepositie en maakt ons continent minder afhankelijk van andere regio’s. In haar position paper noemt EFPIA AI dan ook een sleuteltechnologie voor de toekomst van de gezondheidszorg.
Heldere keuzes
De snelle ontwikkeling van AI vraagt om duidelijke, flexibele regels die innovatie mogelijk maken én de veiligheid van patiënten waarborgen. Volgens EFPIA is daar geen geheel nieuw wettelijk kader voor nodig: de bestaande Europese regels voor geneesmiddelen zijn een goede basis. EFPIA doet zes heldere aanbevelingen aan beleidsmakers om AI effectief en verantwoord toe te passen:
- Bouw voort op bestaande regels: Gebruik de huidige Europese wet- en regelgeving als uitgangspunt voor AI in de geneesmiddelensector. Zo blijft het systeem overzichtelijk en voorkom je onnodige vertraging door tegenstrijdige eisen in verschillende landen.
- Laat EMA het toezicht doen: Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft de kennis en ervaring om AI-toepassingen goed te beoordelen. Geef hen daarom de centrale rol in het toezicht.
- Richt toezicht vooral op risicovolle toepassingen: Niet elke AI-toepassing vormt een risico. Toezicht moet zich concentreren op AI die invloed heeft op de veiligheid van patiënten of belangrijke beslissingen over een geneesmiddel.
- Wees zorgvuldig met transparantie: Toezichthouders moeten kunnen controleren hoe AI werkt, maar bedrijven moeten hun innovatieve technologie kunnen beschermen. Geef daarom alleen de informatie vrij die écht nodig is voor toezicht.
- Werk internationaal samen: AI stopt niet bij grenzen. Door regels en definities wereldwijd op elkaar af te stemmen, wordt het makkelijker voor bedrijven om AI-oplossingen te ontwikkelen die overal toepasbaar zijn.
- Investeer in samenwerking en vertrouwen: Betrek alle partijen – van onderzoekers en ontwikkelaars tot patiënten en beleidsmakers – bij de verdere ontwikkeling van AI in de geneesmiddelensector. Creëer platforms waar kennis en ervaringen gedeeld worden.
Samenwerking nodig
Kortom: AI heeft de potentie om de ontwikkeling van geneesmiddelen sneller, effectiever en patiëntgerichter te maken. Maar dat gaat niet vanzelf. Er zijn duidelijke spelregels nodig, gebaseerd op risico’s en afgestemd op de praktijk. En er is samenwerking nodig – binnen Europa én daarbuiten.
Voor beleidsmakers betekent dit: help mee om ruimte te geven aan innovatie, zonder het toezicht te verliezen. Stimuleer samenwerking en investeer in gezamenlijke kennisontwikkeling. Alleen zo kan AI haar belofte voor de gezondheidszorg waarmaken.
Verder lezen
Paper EFPIA: EFPIA position on the use of artificial intelligence in the medicinal product lifecycle