DCRF: nationaal verbinder, internationaal versneller van het WMO-plichtig onderzoek

De Dutch Clinical Research Foundation (DCRF) brengt verschillende veldpartijen bij elkaar die betrokken zijn bij WMO-plichtig onderzoek. WMO staat voor Wet medisch wetenschappelijk onderzoek met mensen. Bart Scheerder is lead AI strategie en partnerships bij het UMCG en vervult sinds 2022 de rol van voorzitter voor deze stichting. Sinds januari doet hij dat als ‘onafhankelijk’ voorzitter. ‘We faciliteren ketensamenwerking in het klinisch onderzoek, zodat waardevolle kennis en wetenschap zo snel mogelijk ten goede komt aan de patiënt.’

Gemeenschappelijk doel

De acht partners [zie kader] van de DCRF praten met elkaar over (toekomstige) uitdagingen. ‘De DCRF faciliteert de discussie hierover op bestuurlijk niveau. Het gemeenschappelijk doel is om innovaties snel bij de patiënt krijgen.’

Dat die patiënt centraal staat, sluit goed aan bij de World Clinical Trials Day, wat Scheerder betreft. ‘Klinisch onderzoek ligt momenteel onder druk. Zo is academisch onderzoek versoberd, en het wettelijke kader is aan het veranderen. Helaas weet men Europa steeds minder te vinden voor geneesmiddelenonderzoek. Dat raakt uiteindelijk de patiënt, dus nemen wij als DCRF de trekkersrol op ons om de veldpartijen zo goed mogelijk te laten samenwerken bij het uitvoeren van onderzoek.’

Drie pijlers in Actieplan

Om de ambities van het veld te bundelen, lanceerde de DCRF in 2024 het Nationaal Actieplan Klinisch Onderzoek tijdens World Clinical Trials Day. Scheerder: ‘We onderscheiden drie pijlers. De eerste is effectievere uitvoering van onderzoek, met meer efficiency en kortere opstarttijden. De tweede: zinvolle patiëntenparticipatie – niet als afvinklijstje, maar door patiënten te betrekken bij de keuze en inrichting van onderzoek. Samen met de CCMO werken we aan toegankelijkere patiëntinformatie en vereenvoudigd informed consent. Dat is essentieel om een diverse populatie te bereiken, inclusief mensen die lager opgeleid zijn of minder taalvaardig.’ Voor deze pijler zijn inmiddels versimpelde formats ontwikkeld. De volgende stap is brede adoptie, zodat de voordelen ervan ook écht merkbaar worden.

De derde pijler richt zich op Academic Excellence.

‘Nederland heeft sterke onderzoekersnetwerken die we nu in kaart brengen: hoe ze zijn georganiseerd, wat ze doen en wat werkt. Op basis daarvan ontwikkelen we blauwdrukken waarmee bestaande en nieuwe netwerken sneller en efficiënter kunnen werken. Ook het standaardcontract voor klinisch onderzoek is inmiddels geactualiseerd en wordt al door veel ziekenhuizen en sponsors gebruikt. Het doel is om dit landelijk te verankeren, zodat alle partijen tijd, geld en juridische capaciteit besparen.’

Over grenzen

De DCRF werkt over de grenzen heen. ‘Je ziet dat Nederland een aantrekkelijk land is voor vroege fases van klinisch onderzoek. Maar voor latere fases en ook voor veel academisch onderzoek is het vaak noodzakelijk om internationaal samen te werken. Sinds de Clinical Trial Regulation wordt onderzoek in toenemende mate multinationaal uitgevoerd. In Europa gebeurt 70 procent van het geneesmiddelenonderzoek multinationaal, terwijl dit wereldwijd minder dan 20 procent is – en dat is zelfs inclusief Europa. Dat komt mede doordat grote landen als China en de VS hun studies vooral in eigen land uitvoeren.’

Een uitdaging dus voor de DCRF, om te kijken hoe Nederland aan de top kan blijven én hoe we als Europa samen succesvol kunnen zijn. Scheerder nuanceert: ‘Als DCRF vragen we ons steeds af welke onderwerpen we op nationaal niveau kunnen oppakken en welke Europees-breed. Resultaten bereiken vergt namelijk op EU-niveau een hele andere aanpak dan nationaal, en we moeten het beide doen.’

De rol van VWS

De DCRF is de ‘stem’ van het WMO-plichtig onderzoek, stelt de voorzitter. Hij benadrukt dat onderzoek geen doel op zich is maar een middel om wetenschappelijke kennis te vertalen naar nieuwe behandelingen voor patiënten. ‘Als we echt impact willen maken voor de patiënt, moeten we het klinisch onderzoek goed organiseren en dat vraagt samenwerking en daadkracht op nationaal niveau.’

Dat besef leeft ook in Den Haag. In een recente Kamerbrief onderstreepte de minister van VWS dat Nederland aantrekkelijk moet blijven als onderzoeksland. Bovendien erkent het kabinet expliciet de waarde van medisch-wetenschappelijk onderzoek voor de patiëntenzorg én de medische en biotechsector. ‘Een krachtig signaal dat perfect aansluit bij de ambitie van de DCRF,’ aldus Scheerder. ‘We zijn blij dat VWS, juist met deze positieve grondhouding, actief blijft bijdragen aan de uitvoering van het Nationaal Actieplan Klinisch Onderzoek. Alleen door gezamenlijk op te trekken – in beleid, praktijk en wetenschap – kunnen we het volle potentieel van klinisch onderzoek benutten voor onze patiënten.’