Europese inspiratie voor alzheimer-zorg

“Ook in Nederland staan we voor de opgave om onze zorg zo in te richten dat innovatie niet vastloopt, maar juist versnelt”, zegt Anne Dreves, adviseur passende zorg bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG). “Vroege diagnostiek, tijdige behandeling en passende zorg zijn nodig om de vooruitzichten van mensen met de ziekte van Alzheimer te verbeteren.”

Europese voorbeelden

Dankzij de vergrijzing van de bevolking zal het aantal mensen met de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie de komende decennia fors toenemen. Op dit moment hebben ruim 300.000 mensen in Nederland dementie, waarvan bijna 200.000 mensen de ziekte van Alzheimer. Naar verwachting is dat aantal in 2050 bijna verdubbeld. Hoe kunnen we de zorg voor deze mensen beheersbaar houden? Om die vraag te kunnen beantwoorden, verzamelde EFPIA uiteenlopende nationale en lokale initiatieven .

De EFPIA-publicatie beschrijft 26 initiatieven uit verschillende Europese landen die laten zien hoe alzheimerzorg vernieuwd kan worden. De voorbeelden zijn gegroepeerd rond drie thema’s: (1) vroege detectie en diagnose, (2) behandeling & zorgintensivering, en (3) digitale, gepersonaliseerde zorgpaden en ondersteuning. “Het is inspirerend om te zien hoe andere landen anticiperen op nieuwe behandelopties”, vindt Dreves.

ABOARD-project

“Ook het Nederlandse onderzoeksconsortium ABOARD (A Personalized Medicine Approach for Alzheimer’s Disease), waarvan de VIG partner is, wordt als voorbeeld genoemd”, vertelt Dreves. Dit nationale project werkt onder meer aan voorspellende modellen en preventieve strategieën voor de ziekte van Alzheimer, maar ook aan betere informatievoorziening.

De kracht van ABOARD is dat het project niet bij intenties of plannen op papier blijft”, vertelt Dreves. “Deelnemende partners vanuit alle hoeken van de maatschappij, publiek én privaat, brengen wetenschap en patiëntenzorg  samen. Binnen het consortium worden concrete stappen gezet om de ziekte van Alzheimer zoveel mogelijk stopt vóórdat dementie begint. Preventie is dan ook één van de speerpunten.”

Vroege diagnostiek

Daarnaast spant ABOARD zich in voor predictie en diagnostiek. “Kijken we naar dementie in het algemeen, dan duurt het gemiddeld 3,5 jaar vanaf de eerste symptomen om de ziekte te diagnosticeren; bij mensen onder de 65 jaar zelfs ruim 4 jaar”, aldus Dreves.

“Voor veel aandoeningen, óók voor de ziekte van Alzheimer, geldt dat een tijdige diagnose ontzettend belangrijk is. Dat maakt dat tijdig kan worden gestart met passende zorg.  Dat geeft mensen met de ziekte de mogelijkheid om, samen met hun naasten, keuzes te maken over hun toekomst; over hoe ze hun leven zo kunnen inrichten dat het aansluit bij wat voor hen belangrijk is, en past bij hun eigen mogelijkheden en omstandigheden.”

Inzet biomarkers

Het EFPIA-rapport haalt o.a. innovaties in diagnostiek aan om de kans op een vroege diagnose te vergroten: bijvoorbeeld verdere opschaling en vergoeding van biomarker-onderzoek voor een snellere en meer accurate diagnose. “In het Whitepaper Dementie van de VIG beschrijven we dat in Nederland nog niet altijd gebruik wordt gemaakt van biomarkers om de diagnose alzheimer te stellen. Het is daarom belangrijk dat het bepalen van biomarkers ook in ons land in richtlijnen en zorgpaden wordt opgenomen als onderdeel van de diagnostiek naar de ziekte van Alzheimer.”

Tijdige diagnose is ook heel belangrijk bij een nieuwe groep medicijnen die in de pijplijn zit. “Geneesmiddelenbedrijven werken al jaren hard aan zogeheten amyloid targeting therapies (ATT’s). ATT’s kunnen het ziekteproces van alzheimer vertragen.  Als deze therapieën beschikbaar komen, is dat opnieuw een stap in de richting van medicijnen die ingrijpen op het ziekteproces zelf in plaats van alleen op de symptomen.”

Toekomstbestendige alzheimer-zorg

Dreves besluit: “Het EFPIA-rapport laat zien waar Europa op wordt ingezet: vroege detectie en diagnose, behandeling en zorgintensivering; en digitale, gepersonaliseerde zorgpaden en ondersteuning. In ons whitepaper maken we duidelijk hoe Nederland die koers kan volgen: investeren in samenwerking en innovatie.  Elke stap richting vroegere herkenning, betere zorg en effectieve behandeling brengt ons dichter bij een toekomst waarin alzheimerzorg écht toekomstbestendig is.”

Verder lezen

• EFPIA publicatie: Future proofing the Alzheimers’ disease healthcare journey
• VIG: Whitepaper ‘De ziekte van Alzheimer’
• Medisch contact: Van symptomen tot diagnose bij dementie: 3,5 jaar