‘Veertien jaar geleden zei mijn man: “Wat een gekke moedervlek is dat toch op jouw kuit.” Tja, ik zat ónder de moedervlekken. Maar deze plek was anders; niet rond, maar wat craquelé. Een soort platte wrat die jeukte en donkergekleurd was. Oké dan maar: ‘s maandags naar de huisarts, woensdag bij de dermatoloog en vrijdag werd ik al geopereerd. Foute boel: een melanoom, de ernstigste vorm van huidkanker.’
Klimaatveranderingen en reislust
Huidkanker is de meest voorkomende kankersoort. Binnen huidkanker is de verdeling grofweg: basaalcelcarcinoom (70%), plaveiselcelcarcinoom (20%) en melanoom (circa 10%). Minder vaak komen voor: merkelcelcarcinoom, talgkliercarcinoom en atypisch fibroxanthoom.
In 2024 kregen 8803 mensen de diagnose melanoom. Jaarlijks overlijden ongeveer 800 patiënten eraan. Het IKNL heeft al een blik in de toekomst geworpen met het rapport ‘Kanker in Nederland; trends en prognoses tot en met 2032’. Daarin staat de voorspelling dat het aantal melanomen tussen 2019 en 2032 met maar liefst 47 procent is gestegen. De overlevingscijfers voor melanoom verschillen per leeftijdsgroep en stadium. Vooral mensen die als kind – met blaarvorming en al – verbrand zijn, lopen risico.
Uitzaaiingen
Hoewel Annette wel bruin wordt, heeft ze een relatief lichte huid met veel moedervlekken. ‘En ja, vroeger heb ik dagen liggen bakken in de zon. Zonder erbij stil te staan hoe schadelijk het kon zijn.’
Haar man was na diagnose in paniek. Hulp werd ingevlogen. ‘Vrienden kookten en hielpen met de kinderen. Zelf was ik ook van slag, maar ik was vooral blij dat mijn kinderen – toen 4 en 6 – te jong waren om te beseffen wat er aan de hand was.’
Annettes melanoom werd bij Kankerinstituut Daniël den Hoed weggesneden, in 2011 de gangbare behandeling. De snijranden bleken ook niet schoon en dus checkten ze de poortwachterklieren in de lies. ‘Ik hoopte en bad om geen uitzaaiingen,’ zegt Annette.
Maar die zaten er wel. ‘De besmette, maar uit voorzorg ook niet-besmette klieren werden weggehaald. De huid- en liesoperaties zorgden voor allerlei complicaties.’ Maandenlang kreeg Annette thuiszorg voor wondspoeling en verzorging van haar vreselijk pijnlijke ontstekingen. En ze kreeg nog een complicatie: lymfoedeem. Door de lymfe-operatie stapelde het vocht in haar been en dat zwol op. Wie lymfoedeem heeft, houdt het levenslang. De kans hierop is maar 1 procent, maar Annette had die pech.
Nieuwe behandelingen
Gezien het aantal sterfgevallen, blijkt dat niet elke huidkankerpatiënt is geholpen met een operatie.
Gelukkig is er nieuws onder de zon qua behandelmethoden. Normaal gesproken krijgen stadium 3-patiënten (met melanoom en uitzaaiingen naar de lymfklier) een ingrijpende operatie. Daarbij worden de lymfeklieren verwijderd en volgt nabehandeling. Die bestaat uit een jaar lang immuuntherapie of ‘doelgerichte therapie’- rechtstreeks op de kankercellen gericht. Soms wordt het gecombineerd met bestraling. Dit soort nabehandelingen moet terugkeer van kanker voorkomen. Helaas krijgt 30 procent opnieuw kanker.
Inmiddels gebeurt het steeds vaker andersom: eerst behandelen met zes weken immuuntherapie, vóór operatie dus. Dat versterkt het afweersysteem. De afweercellen herkennen zo makkelijker de kwaadaardige kankercellen. En het lichaam kan dan direct én beter de strijd daartegen aangaan. Vaak slinkt of verdwijnt de tumor zelfs.
Vergrootglas
Annette kreeg nog twee operaties, maar herstelde. Het behandeltraject na diagnose had een jaar geduurd. Nog altijd kampt ze met lymfoedeem in haar been. ‘Ik ben dolblij dat ik er nog ben. Maar ja, lymfoedeem is vervelend; tweewekelijks krijg ik fysiotherapie en ik moet vaak een compressiekous dragen.’
Ook is ze voortdurend aan het opletten dat ze geen wondroos of wondjes krijgt. Bacteriën komen meestal op die manier binnen. En dat kan ze niet gebruiken. Want zonder lymfeklieren kunnen infecties sneller en ernstiger verlopen. ‘Daarnaast ligt m’n lichaam jaarlijks twee keer onder een vergrootglas. Tientallen verdachte plekjes zijn verwijderd omdat ze grote reden tot zorg waren. Gelukkig bleken ze niet kwaadaardig.’
Is Annette bang voor nieuwe melanomen? ‘Nee. Maar wel dat er misschien een uitzaaiing van destijds in een ander orgaan opduikt. Dat kan funest zijn. Maar daar heb ik geen invloed op. Ook al zag de arts het destijds echt somber in, inmiddels kijk ik met mijn gezin weer met een gerust hart naar de toekomst.’