Nederland telt ongeveer 1,2 miljoen diabetespatiënten, waarvan 14% een insulinepen gebruikt – goed voor 168.000 mensen. Jaarlijks worden zo’n 5,9 miljoen insulinepennen gebruikt. Dat komt neer op circa 118.000 kg afval. Op dit moment belanden deze pennen veelal bij het restafval of worden ze ingeleverd bij de apotheek. De naalden in de pennen vormen een risico bij de recycling. Daarom worden de gebruikte pennen doorgaans verbrand. Zonde, want het kunststof van de pen is herbruikbaar.
Doel en opzet van de pilot
Farmaceut Sanofi spant zich als betrokken partij bij de pilot zowel op regionaal als internationaal niveau in om te verduurzamen. Deze pilot sluit daar naadloos op aan. In samenwerking met Alliance Healthcare en TerraCycle testte een inzamel- en recyclingsysteem voor een type insulinepen van Sanofi (zoals de SoloStar-pen). De pilot bestond uit drie fasen: de technische en regelgevende analyse, uitvoering en evaluatie.
De doelstellingen:
- Onderzoeken van een veilig, efficiënt en duurzaam inzamelproces.
- Bewustwording en betrokkenheid creëren bij apotheken en patiënten.
- Aantonen dat recycling van insulinepennen zonder naald, met minimale insulineresten op grote schaal mogelijk is.
Aanpak
Deze pilot voor het inzamelen van insulinepennen werd uitgerold bij 15 geselecteerde Boots-apotheken in Nederland. Patiënten kregen transparante plastic zakjes en werden gevraagd hun gebruikte insulinepennen thuis in deze zakjes te verzamelen. Zodra de zakjes vol waren, konden de gebruikers deze terugbrengen naar de apotheek, waar de apotheker de zakjes met pennen in een speciale inzamelbox plaatste: de Zero Waste Box™ van TerraCycle. Alleen insulinepennen zonder naald konden gerecycled worden. Daarom werd aan de patiënt gevraagd om de naald van de pennen te verwijderen voordat ze deze in het zakje deden en op het zakje aan te geven dat er geen naalden in zaten. De retourzakjes zijn transparant, zodat de medewerker bij de apotheek extra kon controleren of er inderdaad geen naalden meer in de pennen zaten.
Resultaten in cijfers
Tijdens de pilot werden 23 inzamelboxen gevuld met in totaal 135 kg gebruikte pennen – circa 3.400 stuks. Van de ingezamelde pennen voldeed 40% (54 kg) volledig aan de richtlijnen: o.a. naalden en doppen waren verwijderd en de pen zat in het juiste retourzakje.
De ingeleverde pennen die niet aan de richtlijnen voldeden, werden alsnog gesorteerd bij de TerraCycle Material Recovery Facility (MRF). Na die sortering bleek maar liefst 91% (123 kg) van alle ingeleverde pennen geschikt voor recycling te zijn. De resterende 9% van de ingeleverde pennen konden om verschillende technische redenen niet gerecycled worden. Slechts 2% daarvan kon niet gerecycled worden, omdat nog naalden in het retourzakje zaten. Dit toont het grote potentieel aan voor het opschalen van dit soort inzamelinitiatieven.
Feedback van apotheken
Uit een enquête onder 15 deelnemende Boots-apotheken, onderdeel van Cencora Alliance Healthcare, blijkt dat zij het programma positief beoordelen:
- Alle apotheken beschrijven dit soort duurzaamheidsinitiatieven als “belangrijk” of “zeer belangrijk”.
- Het informeren van patiënten en controleren van retourzakjes kost gemiddeld slechts 1 à 2 minuten.
- De meeste apotheken beoordelen hun algehele ervaring met de pilot als ‘goed’ of ‘zeer goed’.
- Vrijwel alle apotheken geven aan het programma te willen voortzetten, mits alle merken worden geaccepteerd.
- De meest gestelde vragen die patiënten aan hen stelden, waren: Wat gebeurt er met de pennen na inzameling? En waarom is het programma beperkt tot bepaalde pennen?
Suggesties van de deelnemende apotheken waren onder meer: stabielere inzamelboxen; duidelijkere communicatie over welke pennen en doppen ingeleverd mogen worden; en mogelijkheden voor geurbeheersing bij pennen zonder dop.
Laura Vlijmincx, tweede apotheker bij Boots apotheek Beilen: “In onze apotheek waren de patiënten erg enthousiast dat ze een bijdrage aan het hergebruik van grondstoffen kunnen leveren. Wij willen met Boots apotheek graag zo snel mogelijk opschalen.”
Feedback van patiënten
De pilot kende een hoge deelname, 201 patiënten vulde de achteraf gestuurde vragenlijst in. Hiervan leverde 76% de gebruikte pennen in. De belangrijkste redenen om deel te nemen waren een bijdrage leveren aan het milieu en het verminderen van afval.
Patiënten waren over het algemeen zeer tevreden over het programma: 98% van de respondenten gaf aan de pilot te willen voortzetten. Veel patiënten vroegen om uitbreiding naar alle merken insulinepennen en meer duidelijkheid over hoe de pennen ingeleverd moeten worden. Ook stelden zij voor om herbruikbare containers te gebruiken in plaats van plastic zakken.
Aanbevelingen voor de toekomst
De pilot heeft laten zien dat de recycling van insulinepennen haalbaar is en positief wordt ontvangen door zowel apotheken als patiënten. Belangrijke lessen die uit het project zijn voortgekomen:
- Programma uitbreiden: Alle merken insulinepennen accepteren vergroot het bereik en de potentiële impact van het initiatief, en voorkomt verwarring bij patiënten en apothekers.
- Inzamelinstructies vereenvoudigen: Leg duidelijk aan patiënten uit hoe de pennen ingeleverd moeten worden, maar benadruk dat de rol van de apothekers bij kwaliteitscontrole essentieel is.
- Sorteerproces optimaliseren: Onderzoek mogelijkheden om het sorteerproces te automatiseren en verbeteren om kosten en arbeidsinzet te minimaliseren.
- Inzamelmaterialen optimaliseren: Gebruik stabielere boxen en/of herbruikbare containers voor meer hygiëne en gemak.
Krachtige samenwerking
De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) speelde een verbindende rol bij de totstandkoming van deze pilot. Door Sanofi te betrekken en daarnaast TerraCycle en Cencora Alliance Healthcare met elkaar in contact te brengen, ontstond een krachtige samenwerking gericht op duurzame zorg.
Nu de pilot succesvol is afgerond, denkt de VIG graag mee over een bredere uitrol en verdere verduurzaming van het proces. “Deze pilot laat zien wat mogelijk is als partijen in de zorgketen samenwerken”, zegt Annelies de Lange, senior adviseur duurzaamheid bij de VIG. “We zijn trots op het resultaat en helpen graag verkennen hoe we dit project kunnen opschalen naar een structurele oplossing.”
Als voorbeeld dienen
Met de recyclingpilot van TerraCycle, Sanofi en Cencora Alliance Healthcare zijn belangrijke stappen gezet richting een duurzamer zorgsysteem. De resultaten onderstrepen het belang van een verdere verkenning van recyclingmogelijkheden. binnen de farmaceutische- en recycling sector. Om zo innovatieve oplossingen te identificeren en te testen voor de meest uitdagende materialen zoals insulinepennen.
Om deze pilot uit te kunnen breiden en voort te kunnen zetten willen betrokken partijen vervolgstappen verkennen met verschillende bij de farmaceutische zorg betrokken stakeholders en andere producenten van insulinepennen. Met als doel om dit zo snel mogelijk landelijk beschikbaar te maken voor alle insulinepen gebruikers. Hiermee kunnen we potentieel 118.000 kg afval geschikt maken voor hergebruik van grondstoffen.
Deze tekst bevat geen reclame voor geneesmiddelen. De pilot betreft een duurzaamheidsinitiatief en richt zich niet op medische informatie of productpromotie.
