‘Van kostenkramp naar innovatiekracht’

In de programma’s is veel aandacht voor de toekomst van ons zorgstelsel. Wat daarbij opvalt, is de nadruk op kostenbeheersing en zekerheid die de druk op het zorgsysteem moeten verlichten. Nederland doet daarmee precies het tegenovergestelde van wat nodig is: juist investeren in innovaties die mensen langer gezond houden. Daarmee verbeteren we de kwaliteit van leven van patiënten, creëren we ruimte in het zorgsysteem en dragen we bij aan de arbeidsproductiviteit en het verdienvermogen van ons land.

Cruciale keuze

Blijven we focussen op besparen of durven we te investeren? Die vraag is bepalend voor de toekomst van onze zorg. Dat er iets moet veranderen, staat vast: we vergrijzen sneller dan bijna elk ander land in Europa. Tegelijkertijd leven we in een tijd waarin medische doorbraken mensen met kanker, zeldzame ziekten en chronische aandoeningen nieuwe hoop bieden. Stellen we ons daarvoor open en besparen we op termijn zorgkosten? Of sluiten we ons af en lopen we achteraan bij toegang tot nieuwe geneesmiddelen?

Wat ons betreft is de koers helder: (1) breng innovaties simpel, snel en samen bij patiënten en artsen; (2) versterk het innovatie- en investeringsklimaat voor de geneesmiddelensector; en (3) reserveer structureel budget voor vaccins en geef medische preventie een grotere rol. We zijn in de verkiezingsprogramma’s gedoken om te bekijken hoe de politieke partijen tegen deze thema’s aankijken.

Snellere toegang

Veel partijen erkennen het belang van passende zorg. VVD, NSC, GL-PvdA, CDA en anderen pleiten voor strengere beoordeling van behandelingen op effectiviteit en toegevoegde waarde. Ontzettend belangrijk, maar die toets vindt al plaats bij het Europees Medicijnagentschap (EMA). Nog strengere nationale beoordelingen betekenen vooral dat patiënten langer wachten.

En dat wachten is nu al schrijnend: het duurt gemiddeld 459 dagen voordat een patiënt in Nederland toegang krijgt tot een nieuw middel. We onderhandelen harder over toegang tot het verzekerde pakket, dan dat we investeren in oplossingen. Zo bouwen we sluizen die vertraging veroorzaken, in plaats van bruggen die vooruitgang versnellen. Ons zuinigheidsprincipe is een doel op zich geworden. En dat terwijl we ten opzichte van andere landen weinig betalen voor innovaties.

Laten we ophouden met pleisters plakken op een systeem dat aantoonbaar niet meer werkt. Ik stel voor om de handen ineen te slaan en vanuit vertrouwen samen te gaan verkennen hoe we geneesmiddelen zo snel mogelijk na EMA-toelating beschikbaar maken en ook na patentverlies beschikbaar houden voor patiënten.

Aantrekkelijk innovatieklimaat

Partijen als VVD, Volt, NSC, GL-PvdA en CDA willen dat Nederland en Europa meer investeren in onderzoek en ontwikkeling. Dat sluit naadloos aan bij onze oproep om het innovatie- en investeringsklimaat te versterken. De sector investeert jaarlijks 900 miljoen euro in R&D en biedt tienduizenden banen. Met ecosystemen in Leiden en Oss behoort Nederland tot de Europese top.

Maar die positie staat onder druk. De geopolitieke situatie vraagt om meer strategische onafhankelijkheid en weerbaarheid. SP, GL-PvdA, BBB, NSC, CDA en VVD pleiten hier allemaal voor. Willen we aantrekkelijk blijven voor bedrijven, dan moeten we vooraf durven investeren en bereid zijn achteraf te betalen voor de innovaties die zij op de markt brengen. Zonder wetenschap geen innovatie, en zonder innovatie geen nieuwe geneesmiddelen.

Het CDA zegt terecht: “Zorginnovaties willen we snel en breed toepassen.” Daar sluit ik me bij aan. Wat we juist níet moeten doen, is strengere toelatingseisen en onvoorspelbare procedures stapelen. Dat jaagt bedrijven weg en maakt ons kwetsbaarder. Door te investeren in een aantrekkelijk innovatieklimaat, behouden we talent, onderzoek en productie voor ons land. Zo blijven we concurrerend, vergroten we de leveringszekerheid en bouwen we aan een weerbaar zorgsysteem – ook in onzekere tijden.

Structureel investeren in preventie en vaccins

Bijna alle partijen onderschrijven: voorkomen is beter dan genezen. Volt, GL-PvdA, SP en CDA willen preventie sterker verankeren; VVD en JA21 benadrukken investeringen en inzicht in opbrengsten. Wij voegen daaraan toe: structureel budget en regie. Alleen dan benutten we de volle waarde van medische preventie.

Nu duurt het vaak jaren voordat bewezen effectieve innovaties breed beschikbaar komen. Daardoor laten we gezondheidswinst liggen. Vaccins en preventieve zorg voorkomen dat mensen ziek worden of dat hun aandoening verergert. Ze houden patiënten uit het ziekenhuis en zorgen ervoor dat zij kunnen blijven werken. Dat is winst voor patiënt, zorg en maatschappij.

Samen verder

Kortom: er zijn duidelijke raakvlakken tussen onze inbreng en de verkiezingsprogramma’s. Bovendien werken we vanuit hetzelfde belang: patiënten de beste zorg bieden en de maatschappij versterken. Laten we vanuit die gemene deler samenwerken om het zorg- en innovatiebeleid hand in hand te laten gaan, met respect voor ieders rol en vertrouwen in elkaars goede wil.

Door uit de kramp van kostenbeheersing te stappen en te bouwen op feiten, ontstaat ruimte voor een nieuw vertrekpunt: sturen op innovatie. Want alleen door gezamenlijk te investeren in gezondheid, wetenschap en innovatie, bouwen we aan een zorgsysteem dat klaar is voor de toekomst – en innoveren we ons uit de crisis.