Dat was de conclusie van de VIG Talk op 2 december over moleculaire diagnostiek. Onder leiding van Carla Vos, hoofd Kennis & Beleid van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG), presenteerden Koos van der Hoeven en Peter Kapitein hun visie op dit onderwerp. Tijdens dit live event beantwoordden beide sprekers ook allerlei vragen van online deelnemers.
Whole-genome sequencing (WGS)
Koos van der Hoeven (directielid Hartwig Medical Foundation) startte zijn presentatie over WGS met enkele ‘spectaculaire’ voorbeelden van behandelingen van verschillende (lastig te behandelen) kankersoorten. ‘Absolute voorwaarde hierbij is’, geeft de internist-oncoloog aan, ‘dat je wel exact moet weten welke afwijkingen er zijn in de tumorcellen.’
Horizonscan
De komende jaren komen er veel op maat gemaakte (targeted) therapieën aan; binnen de oncologie en hematologie gaat het om 89 nieuwe behandelingen, aldus de Horizonscan. Om te weten of deze geneesmiddelen zullen aanslaan bij patiënten is het van belang om te weten of er in de tumorcellen bepaalde mutaties of andere veranderingen aanwezig zijn. In meer dan 60% van de fase 2 geneesmiddelenstudies wordt een ‘companion diagnostic’ door de geneesmiddelenontwikkelaars mee ontwikkeld.
Eén test
Het voordeel van WGS is dat alle vormen van genetische verandering die een rol kunnen spelen bij kanker, in één test duidelijk worden, aldus Van der Hoeven. De Hartwig Medical Foundation voert in een eigen laboratorium op het Science Park in Amsterdam WGS uit. Bij de patiënt wordt een biopt genomen van de tumorcellen en wat bloed. Met deze informatie is het mogelijk alle afwijkingen in het DNA op te sporen. In een patiëntenrapport wordt hiervan een overzicht gegeven, naast mogelijke behandelopties, lopende klinische studies en een farmacogenetische analyse. Dit rapport kan dienen als beslisrapport voor patiënt en arts. Daarnaast vormt de data van alle patiënten samen een database voor onderzoek voor toekomstige patiënten.
WIDE
In de WIDE-studie heeft Hartwig, in samenwerking met ZonMw en het Nederlands Kankerinstituut (NKI), de haalbaarheid en implementatie van WGS in de klinische praktijk nader onderzocht. Hierbij waren 1.200 kankerpatiënten betrokken. ‘De voorlopige resultaten tonen aan dat WGS haalbaar is in de klinische praktijk, dat de test minimaal hetzelfde meet als bestaande diagnostische testen en dat patiënten er ook baat bij hebben’, zegt Van der Hoeven. 25% van de patiënten hebben op basis van WGS een behandeling gekregen, die ze anders niet hadden gekregen.
Bekostiging
Ondanks de vele voordelen van WGS, wordt het nog niet grootschalig toegepast. ‘De bekostiging van WGS is een probleem’, constateert Van der Hoeven. De kosten voor WGS liggen op dit moment rond de EUR 3.500 maar deze kosten zullen de komende jaren dalen, is de verwachting. Hier ging Peter Kapitein (patient advocate Inspire2Live) nader op in. ‘Als je naar het grote geheel kijkt, zijn de kosten voor WGS helemaal niet zo hoog, want je voorkomt daarmee ook onnodige behandelingen die niet aanslaan. Het doel van precision medicine is niet primair kostenbesparing, maar als je beter weet hoe je iets moet behandelen, dan geef je als samenleving je geld doelgericht en op een betere manier uit.’
Bredere invoering
Kapitein is groot voorstander van een snelle invoering van WGS. De basis van de goede behandeling is in kaart brengen wat er fout is, vindt hij. Dat is ook het uitgangspunt van de visie Open Source Pharma die Inspire2Live heeft ontwikkeld. ‘Begin met in kaart brengen wat er aan de hand is in de cel. Gebruik die kennis om te kijken met welke medicijn dat kan matchen. Nu is het vaak ‘drug-centric’, we hebben een medicijn en we zoeken de patiënt erbij. Ik wil het graag omdraaien: we hebben de patiënt, en daarbij gaan we kijken welk medicijn erbij past. En daar hoort ook een andere vorm van bekostiging bij.’
Oproep
Kapitein wil dat WGS breder wordt ingezet, voor alle patiënten met uitzaaiingen. Een initiatiefnota hierover van 50PLUS, CDA en VVD hierover is dit voorjaar met brede steun in het parlement aangenomen. Er wordt nu een advies uitgewerkt door ZorgInstituut dat eind maart aan minister van Ark wordt aangeboden. Kapitein: ‘Aan ons allen de taak om patiënten een beter perspectief te geven en dat we deze inzet echt mogelijk gaan maken.’
