Het maken van vaccins betreft een globale toevoerketen. Alle aanleverlijnen moeten daarbij naadloos op elkaar aansluiten om een product op tijd te kunnen afleveren. Vrije handel is van vitaal belang voor een succesvolle uitrol van vaccins.
Veel landen zijn betrokken bij de productie en distributie van vaccins, die veel componenten omvatten, variërend van conserveringsmiddelen, flacons en injectiespuiten tot naalden, koelboxen en vriezers. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD) maakt in een infographic inzichtelijk welke exportschakels er allemaal nodig zijn om goede vaccins te maken. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat Nederland de grootste exporteur wereldwijd is van droogijs. China staat in vrijwel alle lijstjes in de top drie van exporteurs van componenten voor vaccinproductie.
Exportrestricties
Ook Hans Schikan, special envoy vaccins in Nederland, waarschuwde eind maart dat exportrestricties kunnen leiden tot een domino-effect, waarmee niet alleen de leveringen van vaccins, maar mogelijk ook die van andere geneesmiddelen verder in gevaar komen. ‘De global supply chain die de productie van vaccins kenmerkt, is niet gebaat bij het sluiten van grenzen’, schreef Schikan in het rapport ‘Vaccins; van productie tot preparedness’. ‘Open handelskanalen zijn een vereiste voor een optimale productieketen.’
Over vaccinproductie
De productie van vaccins is een ingewikkeld proces met de meest geavanceerde technologieën. Vanwege de hoge mate van complexiteit zijn er talloze uitdagingen. De processen verschillen voor de diverse soorten vaccins. In alle gevallen geldt echter dat door de complexiteit en het feit dat er met biologische materialen wordt gewerkt, de voorspelbaarheid moeilijk vast te stellen is, concludeerde Schikan vorige maand. Daarnaast hebben bedrijven door de grote tijdsdruk geen kans gehad voorraden aan te leggen als buffer. Dit betekent dat bij de minste of geringste verstoring van de productieketen – bijvoorbeeld indien bepaalde flacons waarin de vaccins afgevuld moeten worden niet meer of slechts beperkt voorradig zijn – letterlijk ernstige bottlenecks kunnen ontstaan.
Tijdige signalering door een vaccinfabrikant die in problemen komt ten opzichte van eerder afgegeven leveringsschema’s, dient volgens Schikan niet te leiden tot een openbare schandpaalvertoning. Het startpunt moet zijn dat de productie van vaccins in deze fase van de pandemie nog veel onzekerheden kent en dat de opbrengsten kunnen tegenvallen.
