De laatste tweeënhalf jaar van zijn loopbaan bij de IGJ heeft Jan Maarten van den Berg gewijd aan het thema Duurzaamheid. Ook na zijn pensionering op 15 september gaat hij daarmee door, als duurzaamheidscoach in zijn woonplaats Soest. Bij zijn vertrek staat er een team dat de uitdaging aangaat om duurzaamheid in de toetsingskaders te verankeren. Het zorgveld is volop in beweging en de Inspectie wil die beweging faciliteren, maar zeker niet bureaucratiseren. De Inspiratiegids zoals die onlangs door de Coalitie Duurzame Farmacie is uitgebracht, vindt hij een zeer inspirerend document. De gids staat boordevol dingen die je kunt doen om te verduurzamen binnen de regels van het zorgsysteem.
Inspiratiegids
‘De Inspiratiegids is het beste stuk dat ik over het onderwerp ben tegengekomen, omdat die bijna elke actor in de farmaceutische zorg inspireert,’ aldus de inspecteur.
‘Wat kun je doen? Wat moet je doen? Wat zou je willen doen? Voor een toezichthouder is met name de vraag Wat moet je doen relevant. Wij zien erop toe dat zorgverleners zich aan de regels houden. Wat je zou willen doen
doet een beroep op je moreel kompas. Ziekenhuisapothekers zijn enorm regeltrouw. Zij leven de regels rond houdbaarheid van medicijnen heel strak na. Maar soms staan die regels op gespannen voet met wat je moreel kompas je aangeeft. Als de regels ervoor zorgen dat groothandels medicatie waarvan de houdbaarheidstermijn binnen een jaar verstrijkt, niet meer uitleveren maar weggooien, betekent dat een enorme verspilling. Moreel gezien klopt dat niet. Maar dat kan alleen veranderen door de regels te veranderen.’
Bevlogen
In 2000 ging de als arts opgeleide Van den Berg bij de inspectie werken aan de ontwikkeling van de basisset kwaliteitsindicatoren. Die basisset was bedoeld om beweging te creëren in de zorg. Als we zagen dat alle ziekenhuizen aan de norm voldeden, ging de indicator eruit. Doel is en was het in gang zetten van kwaliteitsverbetering in de zorg. Zo kwamen ook de volumenormen tot stand die leidden tot een concentratie van oncologische zorg. Op het gebied van duurzaamheid is het nog te vroeg om bepaalde zaken te verplichten. Er is wel een duidelijk doel: 55% CO-2 reductie in 2030. Er zijn heel veel initiatieven, zowel bottom up als top down.
Van den Berg: ‘Maar als we in elk ziekenhuis bijvoorbeeld een greenteam
verplicht gaan stellen, wordt dat een verplichte commissie en gaat de rest achterover leunen. Daarom is een Inspiratiegids van belang, gemaakt door bevlogen professionals die dingen in beweging zetten.’
Wake-up call
De rol van de inspectie is hier agenderen, veel vrijheid laten aan de professionals en tegelijk voldoende druk zetten dat er wat gebeurt. Op termijn zullen er zeker toetsingscriteria komen, maar het is nog te vroeg om te zeggen welke dat zullen zijn. Een belangrijk thema voor de Inspectie is naast de eigen verduurzaming de adaptie aan de klimaatverandering.
‘We hebben te maken met hittestress, overstromingen,… is het gezondheidszorgsysteem hier goed op toegerust? De overstroming in Limburg was in dat opzicht een wake-up call. Die gebeurtenis heeft ons ervan bewust gemaakt dat onze logistieke lijnen dusdanig moeten zijn dat we schokken kunnen opvangen’, vertelt Jan Maarten van den Berg, die ook in de Gezondheidsraad het thema duurzaamheid in zijn portefeuille heeft.
Meer dan zonnepanelen
Duurzaamheid behelst meer dan zonnepanelen op het dak, het vraagt ook om een andere manier van zorg verlenen.
Van den Berg: ‘Daarbij moeten alle actoren vooral naar zichzelf kijken. Wat kan ik doen? Wat moet ik doen? We zien te veel ideeën over wat anderen moeten doen. We moeten het hebben van bevlogen mensen zoals de mensen achter de Inspiratiegids ‘Verspil geen pil’. Mijn motto is: kijk wat je kunt doen zonder de regels te breken. Dat is al best heel veel.’
