Van Rooijen reageerde vanuit de zaal op een opmerking van Paul Tang, PvdA Europarlementariër. Tang stelde dat de tijd van ‘polderen’ met geneesmiddelenbedrijven wel voorbij is, omdat dit niet zou werken. Hij was een van de panelleden bij de debatbijeenkomst Farma’s other futures, in de Rode Hoed. Het debat, dat was georganiseerd door Wemos en Commons Network, draaide om betaalbaarheid van medicijnen.
Wél haalbaar
‘Laten we vanavond vooral zoeken naar toekomstvisies die laten zien waarom en hoe betaalbare medicijnen wél haalbaar zijn’, zei moderator Martijn de Greve aan het begin van de bijeenkomst.
Carlijn Olde Reuver (van de politieke jongerenorganisatie License to Heal) was het met Van Rooijen eens dat dialoog een betere weg is dan strijd. License to Heal zoekt steeds meer de internationale samenwerking op, om het streven naar toegankelijke medicijnen om te zetten in concrete acties.
‘Moeilijk’
Tijdens het debat was pittige kritiek op de prijzen van sommige innovatieve geneesmiddelen, met name die voor zeldzame ziektes, en het gebrek aan transparantie over de kostenstructuur van die medicijnen.
Robin Kok, een jonge vrouw die lijdt aan taaislijmziekte, gaf aan dat zij heel blij is met het nieuwe medicijn dat zij sinds kort slikt. ‘Het geeft mijn leven veel meer kwaliteit. Ik kan bijvoorbeeld weer lachen zonder meteen te moeten hoesten, en mijn conditie is veel beter. Tegelijkertijd vind ik het moeilijk om te zien dat er patiënten zijn die bepaalde nieuwe medicijnen niet krijgen, omdat ze te duur zijn. Daaruit kun je alleen maar concluderen dat het huidige systeem niet goed werkt.’
‘Onmisbaar werk’
‘We hebben farmaceutische bedrijven echt nodig voor medicijninnovatie’, zei Carla Hollak (Amsterdam UMC). Ze voegde er aan toe: ‘Het is heel belangrijk dat artsen onafhankelijk zijn bij het voorschrijven van medicijnen, ook al werken ze mee aan een klinisch onderzoek voor een nieuw geneesmiddel. En apothekersbereidingen moeten we alleen inzetten op kleine schaal, voor eigen patiënten met chronische aandoeningen. Het is zeker niet de bedoeling om het innovatiemodel van geneesmiddelenbedrijven onderuit te halen.’
Ook Pia Dijkstra (D66) benadrukte dat de farmaceutische sector onmisbaar werk doet. ‘Dáár komen onze nieuwe medicijnen vandaan. Maar ik wil wel graag dat ze meer inzicht geven in hun kostenstructuur, zodat we beter kunnen beoordelen waarom sommige medicijnen zo kostbaar zijn.’
Dijkstra zei ook – aan de vooravond van de Europese verkiezingen op 23 mei – dat ze meer Europese samenwerking wil op het vlak van betaalbare medicijnprijzen.
Vooral bedrijven
Annemiek Verkamman (HollandBio) benadrukte dat de zorgkosten niet ontploffen vanwege stijgende medicijnkosten. ‘De totale medicijnkosten zijn namelijk al jaren vrij stabiel, ook al zou je dat niet zeggen als je het publieke debat volgt.’
Ze wees er op dat medicijnontwikkeling buitengewoon tijdrovend, risicovol en duur is. ‘Gemiddeld kost het zo’n € 2,2 miljard om een nieuw effectief medicijn bij de patiënt te brengen, blijkt uit een goed rapport dat Gupta onlangs publiceerde.’
Paul Tang merkte op dat een flink deel van die kosten te maken heeft met kapitaalkosten, aangezien private investeerders zo’n hoge rendementseis stellen. ‘Dat komt door het hoge risico’, was het antwoord van Verkamman. ‘Zo’n 40% van de ontwikkelkosten bestaat uit kosten voor medicijnen die de eindstreep niet halen, schrijft Gupta.’
Jaarlijks wordt er wereldwijd € 132 miljard geïnvesteerd in medicijninnovatie. Driekwart van dat bedrag komt vanuit bedrijven. Overheden en universiteiten tekenen voor het andere deel.
Patentpool
In de Rode Hoed spraken vanaf het podium ook Ella Weggen (Wemos), Sophie Bloemen (Commons Network), Arnout Hoekstra (SP), René van Duuren (Zorgverzekeraars Nederland) en journalist Lucien Hordijk.
Rob Henning (UMCG) presenteerde een model waarbij ook kleine bedrijfjes, die met publiek geld werken aan medicijnontwikkeling, via een patentpool geld kunnen terug verdienen.
Snellere toegang
Diverse aanwezigen braken een lans voor een korter traject van medicijnontwikkeling. Dat kan bijvoorbeeld door een grotere groep patiënten al vóór registratie toegang te geven, onder strikte voorwaarden en monitoring. Snellere toegang kan niet alleen de patiënt helpen, maar ook voorkomen dat de kosten te lang oplopen zonder dat er iets wordt terug verdiend. Dat kan de uiteindelijke prijs van het medicijn drukken.
‘De uitgewerkte modellen voor adaptive pathways liggen klaar, maar we zien ze nog amper terug in de praktijk’, zei André Broekmans (Lygature).
‘Wurggreep’
Een gedeelde conclusie van veel aanwezigen was dat het huidige model voor medicijnontwikkeling complex en daardoor moeilijk te veranderen is. Er zijn zoveel overheden, bedrijven en andere organisaties in binnen- en buitenland bij betrokken, dat het soms lijkt alsof iedereen op elkaar wacht. Dit werd aangeduid als ‘de wurggreep’. Die impasse is alleen te doorbreken door constructieve samenwerking van álle betrokkenen, vindt de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. Voortdurende dialoog is daarbij essentieel.
