Eindelijk, sinds een week is Nederland vrij van coronamaatregelen! Maar is corona dan nu voorbij? Kunnen we op onze lauweren rusten? Carla Vos denkt van niet. De plaatsvervangend directeur van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) zet de belangrijkste lessen van de coronapandemie voor de sector op een rij. We lichten er hier een aantal uit, het volledige overzicht is als bijlage toegevoegd.
Versnelling is mogelijk
Al een jaar na het uitroepen van de pandemie door de Wereldgezondheidsorganisatie gaf het Europese medicijnagentschap EMA groen licht voor de markttoelating van de eerste vaccins. Nooit eerder is een vaccin zo snel ontwikkeld. Dit was alleen mogelijk dankzij de nauwe samenwerking tussen autoriteiten, waaronder EMA, wetenschap en geneesmiddelenbedrijven.
Al tijdens een lopend klinisch onderzoek deelden vaccinontwikkelaars tussentijds
gegevens met de EMA, waardoor het mogelijk was om sneller tot een oordeel te komen. Dankzij deze rolling reviews kwamen de vaccins gemiddeld vijf maanden eerder op de markt.
Deze ongekende prestatie was niet mogelijk geweest zonder voorafgaand onderzoek en nauwe samenwerking tussen publieke en private partijen. Keerzijde is dat de aanpak groot beslag heeft gelegd op de capaciteit van alle betrokken partijen. Buiten een pandemie is deze werkwijze daarom niet structureel houdbaar, maar het heeft de ogen van alle partijen geopend om gezamenlijk te onderzoeken waar versnelling van procedures mogelijk is. We zouden deze ervaringen kunnen inzetten om huidige trage processen zoals de toegang van geneesmiddelen op de Nederlandse markt onder de loep te nemen. ‘Als we het echt willen, is het mogelijk. Daar ben ik van overtuigd’, aldus Vos.
Het is een goed moment voor reflectie en om de lessons learned mee te nemen naar de toekomst
Carla Vos
Samenwerken loont
Onder druk wordt alles vloeibaar. In een periode van grote onzekerheid en hoge tijdsdruk ontstonden er nieuwe, krachtige samenwerkingsverbanden. In de zogeheten Coronaberaden, opgericht in het eerste kwartaal van 2020, werkten verschillende partijen uit het geneesmiddelenveld nauw met elkaar samen over de beschikbaarheid en inzet van geneesmiddelen. Kort op de bal, werd er informatie uitgewisseld, afspraken gemaakt en oplossingen bedacht voor dreigende geneesmiddelentekorten. Transparant, doelgericht, efficiënt en zonder argwaan gingen de partijen de crisis te lijf. Wat een verademing. Dit heeft geleid tot meer begrip en interesse in elkaars positie en leefwereld. De effecten hiervan zijn nog steeds zichtbaar; we weten elkaar beter te vinden en begrijpen beter wat de ander nodig heeft.
Laten we in ieder geval dit soort samenwerkingsverbanden voortzetten en verankeren in het toekomstige beleid rondom crisissituaties. En vergeet daarbij niet de private partijen – zoals de farmaceutische bedrijven, maar ook partijen uit de logistiek en distributie - vroegtijdig te betrekken. Dit om de potentie van de private sector volledig en beter te benutten.
Stimuleer en bescherm innovatie
Nooit eerder zijn er zo snel en op deze schaal vaccins ontwikkeld en geproduceerd. Dat was niet mogelijk geweest zonder de uiterste inspanningen en samenwerking tussen autoriteiten, wetenschap en industrie. Maar ook door jarenlange investeringen in innovatie.
Als we innovatie blijvend willen stimuleren, is een goede bescherming van intellectueel eigendom (IE) essentieel. Het bestaande Europese raamwerk voor IE leent zich uitstekend voor samenwerking en kennisdeling, zo heeft de coronapandemie aangetoond. Maar een waarschuwing is op zijn plaats. Want de afgelopen decennia zijn de investeringen in onderzoek en ontwikkeling van geneesmiddelen in Europa sterk afgenomen. Als we in de toekomst niet afhankelijk willen zijn van derde landen, dan moeten we zorg dragen voor het behoud van een kader dat innovatie bevordert en beschermt. Waarbij kwaliteit en veiligheid voor 100% zijn gegarandeerd en waarbij iedereen gelijke toegang heeft.
Informatie versus reclame
En als laatste heeft de huidige pandemie laten zien dat er toenemende behoefte is aan informatie over geneesmiddelen en vaccins en hun werking, effectiviteit en veiligheid. Zeker in het licht van de grote stromen van onjuiste informatie, en zelfs soms desinformatie die via social media gedeeld werden. De media, maar ook het publiek vragen om geïnformeerd te worden.
Geneesmiddelenbedrijven zijn bereid om in die behoefte – om accurate informatie te verstrekken en desinformatie te ontkrachten – te voorzien, maar aarzelen in welke mate en hoe deze rol te vervullen in het sterk gereguleerde kader waarin zij werken. Informatie van farmaceuten wordt zeer snel als reclame aangemerkt, wat niet is toegestaan richting het algemene publiek. De VIG wil hier graag met diverse partijen over van gedachten wisselen, om te bezien welke rol wij in de informatievoorziening kunnen vervullen.
Kortom er zijn genoeg mooie lessen te trekken uit de huidige pandemie die kunnen helpen bij het verder vormgeven van onze post-corona samenwerking. Op naar een dappere nieuwe wereld!
