Het volledige ontwikkeltraject van een geneesmiddel, inclusief markttoelating, duurt soms wel veertien jaar. Pas aan het einde van dat traject hebben alle patiënten toegang tot een potentieel levensreddend geneesmiddel. Terwijl patiënten al veel eerder voorwaardelijke toegang zouden kunnen krijgen, zonder dat aan veiligheid wordt ingeboet, vindt de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen. In gevallen waar geen alternatieve behandeling bestaat, kan dat soms het verschil betekenen tussen leven en dood.
Acute situaties
‘De uitbraak van het coronavirus toont aan dat het huidige proces van geneesmiddelenontwikkeling eigenlijk te lang duurt om goed te kunnen anticiperen op acute situaties, zeker bij vaccins voor nieuwe virussen’, zegt Dineke Amsing, manager Toegang en Goed Gebruik Geneesmiddelen.
Early access
Volgens Amsing zijn er mogelijkheden om de time to patient te verkorten. Ze wijst op een pilot uit 2016 van het Europees Medicijnagentschap EMA die aantoont dat veel patiëntengroepen baat hebben bij zogenoemde adaptive pathways. ‘Dit zijn alternatieve ontwikkeltrajecten voor nieuwe geneesmiddelen met een hoge medische noodzaak. Hierdoor krijgen bepaalde patiëntengroepen onder strikte voorwaarden versnelde toegang tot medicijnen’, zegt Amsing. Onderzoeksbureau GUPTA gaf vorig jaar ook al aan dat de doorlooptijd van geneesmiddelen korter kan door medicijnen eerder toe te staan op de markt, bijvoorbeeld via meer en grotere early access programma’s voor patiënten in fase 3.
Publiek-private samenwerking
Versnelde toegang vraagt wel om een goede publiek-private samenwerking, geeft Amsing aan. ‘Denk aan verantwoorde aanpassing van de regelgeving, waardoor meer patiënten al in de laatste fase van klinisch onderzoek toegang krijgen tot het nieuwe medicijn.’ Specifiek bij vaccinontwikkeling is het belangrijk te blijven investeren in antivirale en antibacteriële middelen. Zo kunnen we in de toekomst goed voorbereid zijn op nieuwe virusuitbraken zoals corona.
Vaccin tegen corona
Verschillende geneesmiddelenbedrijven zijn reeds gestart met de ontwikkeling van een vaccin tegen coronavirus en proeven met experimentele geneesmiddelen gericht op de behandeling van het virus. Daarbij wordt vaak samen opgetrokken met wetenschappers van Europese en mondiale volksgezondheidsorganisaties. Maar op de korte termijn zal een nieuw vaccin nog niet ingezet kunnen worden, gaf ook Hanneke Schuitemaker, Head Viral Vaccines bij Janssen, vorige week aan op BNR Radio al aan. Schuitemaker ontwikkelt in een wereldwijd samenwerkingsverband aan een vaccin dat beschermt tegen besmetting met hiv. ‘Vaccinontwikkeling duurt normaal jaren, soms tientallen jaren.’ Er gaat vooral veel tijd zitten in onderzoek naar de veiligheid en effectiviteit van een vaccin. Schuitemaker verwacht wel dat er dit jaar al een eerste vaccin tegen corona getest wordt op mensen.
